7,8 büyüklüğündeki deprem, Türkiye’nin Kahramanmaraş kentinin güneyinde meydana geldi . Bunu 12 saatten kısa bir süre sonra, merkezi şehrin kuzeyinde 7,7 büyüklüğünde bir artçı şok izledi. Bu yıkıcı sismik olaylar nedeniyle 50.700’den fazla kişi öldü, 107.000 kişi de yaralandı; bu depremler aynı zamanda Türkiye’nin güneyindeki ( Gaziantep , Antakya ve Adana dahil ) ve Suriye’nin Halep ilindeki ( Halep dahil) birçok başka şehre de ağır hasar verdi . Depremler Mısır’dan Yunanistan’a , Ermenistan’dan Irak’a kadar hissedildi .

Deprem

2023 Kahramanmaraş depremi Şubat 2023’te Türkiye ve Suriye’de meydana gelen deprem ve büyük artçı depremden etkilenen bölgeleri gösteren harita.

7.8 büyüklüğündeki deprem yerel saatle 04.17’de meydana GELDİ . Merkez üssü Kahramanmaraş’ın yaklaşık 24 km (15 mil) güneyinde ve Türkiye’nin güney-orta kesiminde, Gaziantep’in yaklaşık aynı uzaklıkta kuzeybatısındaydı. Depremin odağı yüzeyin yalnızca 10 km (6,2 mil) altında meydana geldi. Ana şoku yaklaşık 11 dakika sonra aynı yerde 6,7 büyüklüğünde bir artçı sarsıntı izledi. Yaklaşık dokuz saat sonra, Kahramanmaraş’ın 48,3 km (yaklaşık 30 mil) kuzeybatısında ve Elbistan şehrinin yaklaşık 32 km (20 mil) güneyinde saat 13: 24’TE ikinci büyük sismik olay olan 7,7 büyüklüğünde bir artçı sarsıntı meydana geldi . İlkinden daha derindi ve yüzeyin 12 km (7,5 mil) altında odaklanıyordu.

Bu büyük sismik olayların her ikisi de , Türkiye’nin güneydoğusunu kesen ve Arap ve Avrasya tektonik levhalarını ayıran Doğu Anadolu Fay Bölgesi içinde meydana geldi. Anadolu Plakası adı verilen daha küçük bir levha, güneyde Doğu Anadolu Fay Zonu ve Türkiye’nin Karadeniz kıyısı boyunca uzanan Kuzey Anadolu Fayı ile sınırlanmıştır. Anadolu ve Arap levhalarının sınırında, Arap Levhası yılda yaklaşık 16 mm (1,9 inç) hızla kuzeye doğru hareket ederek, Anadolu Levhasını yavaş yavaş batıya doğru iten yatay bir sıkıştırma bölgesi yaratıyor. Doğu Anadolu Fay Zonu doğrultu atımlı faylardan ( kaya kütlelerinin birbirinin üzerinden geçtiği faylardan) oluşur . Depremin odak noktasında, fayın düzlemi neredeyse dikeydi ve basınç kuvveti, fayın bir tarafındaki kaya kütlesinin yaklaşık 300 kilometrelik (185 mil) bir yol boyunca yaklaşık 8 metre (26,2 feet) kaymasına neden oldu. ) ön. 7,7 büyüklüğündeki artçı sarsıntı, daha kuzeydeki Çardak ve Doğanşehir fayları boyunca meydana geldi ve 180 kilometrelik (112 mil) bir cephe boyunca zemini 11 metreye (36 feet) kadar kaydırdı.

Zarar

2023 Kahramanmaraş depremi

Model tahminlerine göre yaklaşık 350.000 kilometrekarelik (140.000 mil kare) bir alanı kapsayan deprem bölgesinde hasar çok büyüktü. Bazı tahminlere göre, birkaç milyonu evsiz kalanlar da dahil olmak üzere 9,1 milyon kadar insan depremden doğrudan etkilendi. Türkiye’de deprem nedeniyle yaklaşık 46.000 kişi hayatını kaybederken, en çok etkilenen bölgeler sırasıyla 21.900 ve 12.600 kişinin öldüğü Hatay ve Kahramanmaraş oldu. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), yaklaşık 280 bin binanın ağır hasar gördüğünü veya yıkıldığını, 710 bin binanın da ağır hasar gördüğünü kaydetti.

Türkiye’nin kuzeyindeki depremlerle karşılaştırıldığında, güneydeki 6 veya daha büyük büyüklükteki depremler 1970’ten bu yana nadir görülüyor; bu durum muhtemelen bu dönemde bölgede kalitesiz inşaatlara ve inşaat düzenlemelerinin zayıf uygulanmasına katkıda bulunuyor . Kahramanmaraş’ın merkezinde bu tür inşaat aksaklıkları açıkça görülüyordu: apartman blokları ve ofis komplekslerinde bulunanlar da dahil olmak üzere sekiz katlı çok sayıda yapının zemini yassılaşmış ve çökmüştü. Nurdağı’ndaki evlerin yüzde 50’si, Sakçagözü’ndekilerin ise yüzde 90’ı olmak üzere kent merkezlerinin dışında bölge genelinde on binlerce ev çöktü ya da ağır hasar gördü.

Depremin yaralarının sarılması ve kurtarma çalışmaları

Felaketi takip eden günlerde Türk Basını

Recep Tayyip Erdoğan , depremzedeler de dahil olmak üzere birçok vatandaş tarafından hükümetinin deprem bölgesine yardım ve çadır ve diğer malzemelerin ulaştırılmasında gecikmeler nedeniyle eleştirildi; hatta bazıları onun istifasını bile istedi. Hükümet yetkilileri, bina çökmelerinden sorumlu olduğu düşünülen inşaat müteahhitlerinin soruşturulduğunu ve tutuklandığını belirterek yanıt verdi ve Erdoğan, hükümetinin bir yıl içinde yıkılanların yarısını karşılamaya yetecek kadar 319.000 yeni konut teslim edeceğine söz verdi. Mart ayı itibarıyla Türkiye ve Suriye’ye verilen uluslararası mali yardım taahhütlerinin toplamı 7,5 milyar doları aştı ve bunun büyük çoğunluğu Avrupa Birliği’nden geldi . ABD ve Çin sırasıyla 185 milyon dolar ve 6 milyon dolar bağışta bulundu. Bu cömertliğe rağmen, Türkiye ve Suriye’nin depremden zarar gören kısımlarını yeniden inşa etmenin maliyeti , Dünya Bankası’nın 35 milyar dolarlık tahmini ile Türk hükümeti ve BM Kalkınma Programı’nın toplam 100 milyar dolarlık tahmini arasında değişen , çok yüksek bir maliyetti.

Güneş sistemindeki halkalar

Güneş sistemindeki gezegen halkaları gaz gezegenlerinin etrafında oluşur: Jüpiter , Satürn , Uranüs ve Neptün . Bu halkalar bileşimleri ve boyutları açısından farklılık gösterir. Halkalar ayrıca bazı cüce gezegenlerin ve gezegen olarak kabul edilemeyecek kadar küçük cisimlerin çevresinde de bulunur.

Satürn ve halkaları

Satürn’ün halkaları ilk kez 1610’da Galileo tarafından gözlemlendi . Ancak teleskopu halkaları ayırt edecek kadar güçlü değildi. Aksine, Satürn arka arkaya üç nesne gibi görünüyordu; merkezi nesne diğer ikisinden daha büyüktü. 1655 yılında Hollandalı gökbilimci Christiaan Huygens daha iyi bir teleskop kullanarak Satürn’ün bir halkası olduğunu gördü. Satürn’ün kaya , buz ve tozdan oluşan halkaları en iyi incelenen gezegen halkalarıdır.

Satürn’ün üç ana halkası

Satürn’ün halkaları çok geniştir, gezegenden dışarı doğru yatay olarak 282.000 km (175.000 mil) boyunca uzanır, ancak çok incedirler; bazı yerlerde yukarıdan aşağıya yalnızca 10 metre (33 feet). Bu halkaları oluşturan nesneler çok küçük parçacıklardan kilometrelerce çapa sahip kümelere kadar çeşitlilik gösterir . Üstelik halkaların dikey yüksekliği de aynı değil; hatta bazı büyük nesneler halkanın üzerine gölge düşürüyor.

Neptün

Diğer üç büyük gezegenin halkaları Satürn’ünkinden çok daha dardır ve 20. yüzyıla kadar görülememişti. Uranüs’ün halkaları, 1977 yılında gökbilimcilerin bir yıldızın halkaları önünden geçerken kararmasını gözlemlemeleri tarafından keşfedildi. Jüpiter’in halkası 1979 yılında Voyager 1 uzay aracı tarafından keşfedildi. Neptün’ün halkaları ilk olarak 1984’te kararan bir yıldızın içinden gözlemlendi ve daha sonra 1989’da Voyager 2 tarafından doğrulandı.

Kompozisyon ve oluşum

Gezegensel halkaları oluşturan malzemeler genellikle toz, kaya ve çeşitli büyüklükteki buzlardan oluşur, ancak gezegensel halkaların yapısı aynı değildir. Gezegenler arasında, halkalar arasında ve bir halkanın içinde farklılıklar meydana gelir ve halkayı oluşturan malzemeler zamanla değişebilir. Bilim adamları, malzemeleri gezegen halkalarının içine, içine ve dışına taşıyan yeni aktivite türlerini tanımlamaya devam ediyor.

Satürn’ün uyduları: Enceladus

Halkaların geçici olduğu düşünülüyor ve zamanla nesneler arasındaki çekim kuvveti , onların ana nesneye düşmesine veya yörüngede uydu veya küçük ay olacak daha büyük bir nesneye dönüşmesine neden olabilir . Örneğin Satürn’ün halkaları yalnızca birkaç yüz milyon yaşındadır. Halkaların malzemesi Satürn’e düşüyor ve halkaların yalnızca birkaç yüz milyon yıl daha dayanması bekleniyor.

Gezegen halkalarının maddi yapısı da zamanla değişebilen dinamik bir özelliktir. Örneğin Cassini misyonu, bazı parçacıkların uydular tarafından kaybolduğunda halkalara katıldığını belgeledi. En önemlisi, Satürn’ün uydusu Enceladus’un yüzey altı okyanusundan fırlatılan buz, gezegenin dağınık E halkasının kaynağıdır.

Gezegen halkaları, bir gezegenin Roche sınırı içinde oluşur ; bu, gelgit kuvvetlerinin bir uydu nesnesini ayırabileceği bir gezegenden uzaklıktır. Roche limiti her gezegenin büyüklüğüne göre farklılık göstermektedir. Gezegenin yarıçapı ile doğrusal olarak ve gezegenin yoğunluğunun uydunun yoğunluğuna oranının küp kökü olarak artar . İlginç bir şekilde, bilim insanları Neptün ötesi nesne Quaoar’ın çevresinde, ana nesnenin Roche sınırının dışında olan iki halka keşfettiler; bilinen diğer tüm gezegen halkaları Roche sınırının içindedir. Bu bulgulara dayanarak bilim insanları, belirli elastik özelliklere sahip malzemelerin, gezegenin Roche sınırının ötesinde halkalar oluşturabileceğini öne sürüyor.

Gezegensel halkalar, bir gezegenin yakınında, bir kuyruklu yıldız veya bir asteroit ile gezegen arasındaki, bir ay ile başka bir nesne arasındaki veya gezegen oluşumunun orijinal süreci sırasındaki çarpışmalar nedeniyle büyük miktarda küçük parçacıklar ve nesneler üretildiğinde de oluşabilir . Bilim adamları ayrıca , yakınlardan geçen bir kuyruklu yıldızın gelgit etkisiyle gezegenlerin yakınında küçük nesne sürülerinin oluşabileceğini düşünüyor .

Gezegen halkaları bir gezegenin ekvatorunda oluşur. Bir gezegenin dönüşü ekvatorun hafifçe şişmesine neden olur ve bu da nesnelerin yörüngede dönme ihtimalinin en yüksek olduğu düzlem haline gelir. Genel olarak, halkaları oluşturan nesneler, dikey hareketin yatay yörünge hareketine göre son derece sınırlı olduğu bir sürü halinde yörüngede dönerler. Bu nedenle halkalar dikey olarak çok incedir.